Mikrobiotaren inplikazioa Esklerosi Anizkoitzean
Laura Moles, David Otaegui eta Tamara Castillo
Esklerosi Anizkoitzaren Unitatea, Biodonostia Institutua
Esklerosi Anizkoitzaren jatorria ezezaguna da oraindik, baina badakigu bai faktore genetikoek bai ingurumenekoek haren garapenean laguntzen dutela. Azken horien artean, hesteetako mikrobiotaren (gure hesteetan bizi diren mikroorganismoen) azterketa sartu da azken urteotan, erantzun immunearen eta garuneko funtzioaren modulatzaile gisa jarduteagatik.
Aurreko azterlanek mikrobiotako asaldurak eta hantura lotu dituzte, eta Esklerosi Anizkoitza duten pazienteen mikrobiotako bakterio jakin batzuen gehikuntza eta murrizketa deskribatu dira, gaixotasunarekin lotura izatea iradokiz. Mikrobiotak eragina du faktore metabolikoen, immuneen eta neuroendokrinoen ekoizpena doitzearen bidez. Faktore horiek funtsezkoak izan daitezke prozesu horietan.
Mikrobiota Ikertzeko Nazioarteko Partzuergoa
Mikrobiotarekiko interes horren ondorioz, Mikrobiota Ikertzeko Nazioarteko Partzuergoa (IMSMS ingeleseko siglak, www.imsms.org) sortu zen 2015ean. Partzuergo honek hainbat herrialde eta kontinentetako laginak biltzen ditu, haien artean euskal laginak, eta mikrobiotaren konposizioa eta elikadura aztertzen ditu. Proiektu honek laginak biltzen jarraitzen du, Esklerosi Anizkoitza duten 2.000 pazienterengana eta osasuntsu bizi diren 2.000 pertsonarengana iristeko helburuarekin, baina dagoeneko emaitzen lehen txosten bat egin da eta Cell aldizkarian argitaratu da (2022).
Lan horretan 5/6 bikote bildu ziren eta hainbat faktore hartu ziren kontuan, esate baterako, adina, tratamenduak, sexua, gaixotasunaren iraupena, gorputz-masaren indizea edo bildu ziren lekua.
Mikrobiota aztertu ahal izateko, pertsona bakoitzaren gorozkien DNA atera zen, eta bakterio guztien gene komun bat sekuentziatu zen, 16S genea. Gizakien bilakaerari buruzko azterlanen antzera, gene hori osatzen duten letretako aldaketa txikiak aztertzen baditugu, letretako sekuentzia bakoitza zein familiatakoa den eta batzuetan zein espezietakoa den jakin dezakegu, eta, horri esker, gizabanako bakoitzaren bakterioen zerrenda egin dezakegu.
Analisiek ez zuten desberdintasunik aurkitu mikrobiotaren aniztasunean, kontrolen eta pazienteen artean. Oro har, mikrobiotaren dibertsitatea zenbat eta aberatsagoa izan, orduan eta hobeto, baina kasu honetan ez dugu alderik aurkitzen gaixotasunaren, EA motaren (EA edo PP) edo tratamenduaren ondorioz.
Mikrobiota aldatu egiten da gaixotasunaren bilakaerarekin
Kokapen geografikoak mikrobiotaren konposizioan eragin esanguratsua duela ikusi zen. Aniztasun txikieneko laginak New Yorkeko banakoenak izan ziren, eta handienekoak San Franciscokoenak eta Donostiakoenak. Ziurrenik, mikrobiotaren aniztasunean gertatzen diren aldaketak dietan dauden desberdintasunen ondorio izango dira, nahiz eta ez diren hautematen nutrizio-galdetegien analisian. Laginen konposizio mikrobianoan pisu handiena zuten hurrengo faktoreak gaixotasun mota (EA edo P) eta jasotako tratamenduak izan ziren.
Emaitza horiekin esan dezakegu erlazio bat dagoela gaixotasun edo tratamendu motaren eta mikrobiotaren konposizioaren artean. Parte-hartzaileen adinak, sexuak eta gorputz-masaren indizeak (GMI) ere baldintzatzen dute mikrobiotaren konposizioa, baina ikerketaren diseinuak (pazienteen hautaketa parekatua eta etxe bereko kontrolak ahaidetasun-harremanik gabe) aldaketa horiek minimizatu egiten ditu.
Oro har, esan dezakegu Esklerosi Anizkoitzean murriztutako mikroorganismoak potentzialki onuragarriak direla (butirato-ekoizleak, T zelula erregulatzaileen ekoizpena sustatzen dutenak eta hantura arintzen dutenak), eta horrek funtsezko bide metabolikoak aldatzea dakar, gaixotasunean hantura handiagoa eragin dezaketenak. Bakteroide espezie batzuk desgaitasun txikiagoarekin jarri ziren korrelazioan, eta Collinsella aerofaciens-ek, berriz, EA EA-n puntuazio handiagoa lortu zuen desgaitasun-eskalan (MSSS). Emaitza horiek adierazten dute garrantzitsua dela luzetarako azterlanak egitea, mikrobiotak EAn duen zeregina ebaluatzeko.
Azpimarratu behar dugu azterketa honen diseinuak pertsona bakoitzaren une jakin baten argazki finkoa ematen digula, eta jakina da mikrobiota dinamikoa dela, eta, gainera, gure datuen arabera, badakigu mikrobiota gaixotasunarekin batera aldatzen doala; beraz, beharrezkoa da bilakaera hori ulertzea. Horretarako, nazioarteko partzuergo horren jarraipena prestatzen ari da, pazienteen lagin seriatuak jasotzeko, mikrobiotak Esklerosi Anizkoitzean duen zeregina hobeto ulertzeko.
Analisiek, gainera, aukera eman digute, aldez aurreko ezagutzan oinarrituta, analisi funtzional bat egiteko. Bertan, ibilbide metabolikoak eta metabolitoak nabarmentzen dira, hala nola, kate laburreko gantz-azidoak; hauek zer espezie eta nola erlazionatuta dauden ulertzen laguntzen digute. Azterlan horien bidez, zenbait metabolitoren degradazioarekin eta erantzun immunearen erregulazioarekin zerikusia duten ibilbideak nabarmendu dira.
Mikrobiotaz ari garenean, gure hesteetan modu koordinatuan dauden ehunka espeziez ari gara. Beraz, emaitzak ekosistema konplexu gisa ulertzen eta aztertzen saiatu behar dugu. Ez da espezie batzuez edo besteez hitz egitea bezain erraza, baizik eta bakterio-familien arteko harremanaz eta gure gorputzeko gainerako organoekin duten harremanaz. Datuen analisi konplexuagoa erabiliz, sareen analisi-tresnetan oinarrituta, tratatu gabeko EA pazienteetan 7 espezie murriztu eta 16 espezie gehitu karakteriza daitezke. Gainera, gaixotasunaren forma progresiboetan Ruthenibacterium lactatiformans, Hungatella hathewayi eta Eisenbergiella tayi ugaritu egin ziren, eta neurri txikiagoan Faecalibacterium saccharivorans eta F. prausnitzii, espezie horiek gaixotasunaren bilakaerarekin zerikusia izan zezaketela iradokiz. Gainera, korrelazio-azterketa horiek aukera ematen digute patologiaren sintoma jakin batzuekin zerikusia izan dezaketen espezieak aipatzeko.
Dieta tresna bat gehiago izan daiteke Esklerosi Anizkoitza maneiatzeko
Badirudi tratamenduek mikrobiotaren konposizioari eragiten diotela, eta, beraz, mikrobiotarekin lotutako ibilbide metabolikoei. Lan gehiago egin behar dira horretan zentratuta, gaixotasunean eragin globala hobeto ulertzeko, baina ikerketa-eremu berri bat irekitzen ari dira, mikrobiota erabaki eta monitorizazio terapeutikoan sartzeko.
Jakina, dietak mikrobiotaren egiturazko aldakortasunaren % 20 inguru azaltzen du gure azterketan, bereziki dietaren kalitateak (osasungarria izatea). Dietak gaixotasunean duen eragina apala dela dirudien arren, hobeto ulertu behar da mikrobiotaren harremana eta dietaren bidezko modulazio-gaitasuna, tresna bat gehiago izan baitaiteke gaixotasuna maneiatzeko.
Ildo horretan, ikerketa-lerro batzuk irekita daude esku-hartze dietetiko batek (dieta mediterraneo aldatuan oinarritutakoak) Esklerosi Anizkoitzean duen eragina aztertzeko. Probiotikoen (bakterioak ahotik hartzea) edo prebiotikoen (espezie jakin batzuen garapena errazten duten substantziak) azterketan oinarritutako lerroak ere badaude.
Ondorio gisa, mikrobiota oraintsuko azterketa-eremua da, etorkizun handikoa, baina ez dugu gure bizimoduan erabakiak hartzera eramango gaituzten titular efektistek eraman gaitzaten utzi behar. Probiotikoek, prebiotikoek eta gehigarriek nahi ez diren ondorioak izan ditzakete, eta oraingoz martxan dauden azterlanetan oinarritu behar dira. Emaitzak iristen diren bitartean eta mikrobiotak gaixotasunean duen eragina ulertzen dugun bitartean, osasuntsuago jaten, ez erretzen eta alkohola saihesten saia gaitezke.
Hemen kontsulta dezakezu paper originala:
https://www.cell.com/cell/pdf/S0092-8674(22)01115-1.pdf
