EAk hainbat min mota eragiten ditu, baina min guztiak ez dira EA izateagatik. Mina oso ohikoa da esklerosi anizkoitza duten pazienteetan, baina ez da diagnostikoa definitzen duten sintoma nagusia.
Zer da mina
Mina aztertzeko Nazioarteko elkartearen definizioaren arabera, mina sentsazio bat da, sentipenezko esperientzia emozional bat, deserosotasuna eragiten duena, lesio potentzial edo gaur egungo bati lotuta egon ala ez. Mina esperientzia pertsonala da, eta arazo biologikoek ez ezik, arazo psikologiko eta sozialek ere eragiten dute.
2006an argitaratutako azterketa batek dioenez, Europako pertsona nagusien %19k min kronikoa du (12 aste baino gehiago).
Esklerosi Anizkoitzaren kasuan, ikerketek % 63 inguruko batez bestekoa erakusten dute, baina prebalentzia % 29 eta % 86 artekoa da. Aldakuntza hori mina subjektiboa delako eta kuantifikatzeko modurik ez dagoelako gertatzen da.
Esklerosi anizkoitza duten pertsonen minaren arrisku-faktoreak
Adina: gaixotasunaren eboluzio-denbora luzeagoarekin lotuta, ziurrenik arrisku-faktore gisa gehien aurreikusten dena edozein motatako mina agertzea da.
Generoa: emakumeek minaz kexatzeko joera handiagoa dute. Horrek ez du esan nahi emakumeek gizonek baino min handiagoa dutenik, baina gehiago aipatzen dute inkestetan.
Arazo psikiatrikoak. Antsietate-arazoak edo depresioa duten pazienteek sarriagotan dute mina. Gainera, gurpil zoroa da, izan ere, zenbat eta antsietate handiagoa, orduan eta depresio handiagoa eta min handiagoa.
Kultura-maila. Honetan eztabaidak daude ea kultura-maila baxuak aldez aurretik min handiagoa izateko jarrera harrarazten ote duen. Badira horrekin erlazionatzen duten artikulu zientifikoak eta beste batzuek gaitzetsi egiten dute, argi eta garbi.
Maila sozioekonomikoa. Gauza bera gertatzen da. Ez dago garbi erlazionatuta minarekin /minik ezarekin.
Min-motak
Mina Aztertzeko Elkartearen sailkapenaren arabera, oro har, lau min mota daude:
- Neuropatikoa. Nerbio-ehunei lotutako zentzumen-bideko lesio baten min sekundarioa da. Hainbat ezaugarrirekin lotuta dago, hala nola, atsekabea, deserosotasuna, erremina edo lixa bat izatearen sentsazioa. Esklerosi Anizkoitza duten pertsonen artean prebalentzia handiagoa du, garuneko eta muineko lesioekin lotuta dagoelako.
- Hantura periferikoa da gehiago. Hanturazko lesio baten edo zauri baten ondorioz gertatzen da. Kasu horretan, errezeptore nozizeptiboek, minaren errezeptoreek, minaren informazio hori muinari transmititzen diote, eta muin horretatik berriro garunari.
- Kontzeptu berria da, eta zenbait ezaugarri partekatzen ditu min neuropatikoekin eta min nozizeptiboarekin, baina ez dago lesiorik maila periferikoan, ezta bide sentsitiboan ere.
- Ez ditu besteen ezaugarri espezifikoak betetzen, baina hainbat ezaugarri partekatzen ditu.
Esklerosi Anizkoitzean ohikoenak diren sintoma mingarriak
Hankak. Min neuropatikoa gorputz-adarretan, batez ere, hanketan. Nahigabe-sentsazioa da, erremina, inurridura etengabea. Elektrifikatzailea da, askotan bizkarrezur-muineko lesioekin lotua, eta, oro har, ibiltzeko arazoekin lotutako urritasun handiagoa duten pazienteekin. Bizkarrezur-muinari eragiten dion agerraldi baten ondoren ere ager daiteke.
Bizkarra. Dorsalgiak eta lunbalgiak gaixotasunarekin lotuta daude askotan. Bularreko mina bandatan izan daiteke, askotan lesio baten sekundarioa. Min erregarria, dutxan ur hotza edo beroa oso desatsegina izaten da alde kontralateralarekiko. Bestea, agian ohikoagoa, lunbalgia da; ez da EAren ondorio zuzena, baina bai sekundarioa martxa-nahasmendu, jarduerarik eza, muskulu-ahulezia edo espastizitate edo beste defizit batzuek eragindako jarrera-anomaliekiko.
Zefalea. Esklerosi Anizkoitza duten pazienteen %42k buruko mina izaten dute. Migrainak edo tentsiozko zefaleak izan daitezke, agian, ohikoenak. Buruko min honetan kasko baten presioaren sentsazioa izaten da.
Nola maneiatzen da buruko mina EA duten pazienteetan
Hainbat espezialitatetan partekatuta, neurologiako kontsultan ez ezik lehen arretan ere bai. Teknika agresiboagoak behar direnean, Minaren Unitatera bideratzen dira.
Fisioterapia ere erabiltzen da, eta psikologia minaren ikuspegia baloratzeko.
Farmakologiari dagokionez, min motaren arabera hauek erabiltzen dira:
- Epilepsiaren aurkako farmakoak, nerbioen kitzikagarritasuna murrizteko, min hori baretzeko eta nerbio horiek eragindako estimulu mingarriaren transmisioa txikiagoa izateko.
- Depresioaren aurkakoak
- Muskulu-erlaxatzaileak, batez ere muskulu-espasmoak daudenean
Tratamendu ez farmakologikoak
- Neurofeedback edo mindfulness eta hipnosia. Ez dira panazea, baina hobekuntza subjektiboa sortzen dute
- Ariketa fisikoa
- Errehabilitazioa eta fisioterapia
- Erreflexologia
- Hidroterapia
- TENS, larruazalean zeharreko nerbio-estimulazio elektrikoa
- Garuneko estimulazio ez-inbaditzailea eta baita inbaditzailea ere.
Sabas Boyero Doktorea. Gurutzetako Unibertsitate Ospitaleko Neurologia Zerbitzuko mediku laguntzailea.
